Üniversitemiz tarafından tertiplenen ‘Kırgız Münevverlerine Yönelik Ata-Beyit Katliamı’ anma etkinliği Ahmed Yesevi Konferans Salonu’nda yapıldı.
Programa, Rektörümüz Prof. Dr. Seyit Aydın, Kastamonu Belediye Başkan Vekili Eşref Can, Kamu, kurum ve kuruluşların amirleri, Akademik ve İdari personelimiz ile talebelerimiz katıldı. Program ‘Kırgız Münevverlerine yönelik Ata-Beyit Katliamı’ anma etkinliği ‘Kızıl Katliam’ isimli resim sergisinin açılmasıyla başladı.
İki ülkenin milli marşlarının okunmasıyla başlayan programda Ata-Beyit Katliamında hayatlarını kaybedenler için Kur’an-ı Kerim tilaveti okunması, Kırgız’ın yok edilen hafızası ‘Ata-Beyit Katliamı’ adlı belgesel gösterilerin sergilenmesi ile devam etti.
Programın açılış konuşmasını yapan Kırgız münevverlerine yönelik Ata-Beyit Katliamı asla unutulmaması gereken bir katliam olduğunu belirterek sözlerine başlayan Rektörümüz Prof. Dr. Seyit Aydın; “Türkiye’de, Türk Coğrafyasının ve İslam Coğrafyasının gidip görmesi lazım gelen nadide ve katliamların resmedildiği muazzam manzarayı görmelerini tavsiye ederiz. Stalin rejimi Türk Dünyası’nın tek bir çatı altında toplamasına dair bütün teşebbüslere mani olmuştur. Bu idare-i müdafaayla 1936-45 yılları arasında tatbik ettiği korkunç bir politika olarak topluca katletmiştir. Ata-Beyit katliamı yine Stalin döneminin küçük bir numunesidir. Bu katliamdan sonra yapılan toplu mezar bir tesadüf neticesi ancak 1993 yılında bulunmuştur. Katliamdan sonra bir çukura gömülen büyük ekseriyeti Kırgız Türklerine ait olan 138 kişinin arasında Türk Dünyası’nın yetiştirdiği çok kıymetli evlatlar yer alıyordu. Bunlar arasında Cengiz Aytmatov’un son kez 9 yaşında görebildiği babası Törekul Aytmatov, Kırgızistan Milli alfabesinin mimarı ve şark bilimleri âlimi Kasım Tınıstanov, Bayalı İsakeyev, Abdıkadır Orazbekov, Erinbek Esenamanov ve niceleri de mevcuttu. Bu toplu mezarın varlığı Sovyet Rusya dağıldıktan sonra, Kırgızistan’ın 1991’de istiklâlini ilan etmesinin de ardından; ancak 1993 yılında öğrenilebilmiştir.
Bugün toplu mezarın bulunduğu yerde, mezardan çıkarılan her kurbanın adının tek tek yazılı olduğu bir abide yükselmektedir. Abidenin adı ise “Ata-Beyit Kurbanları Abidesidir”dır. 10 Haziran 2008 ‘de ebediyete intikal eden büyük yazarımız Cengiz Aytmatov da vasiyeti üzerine Ata-Beyit’e, babası Törekul Aytmatov’un yanı başına defnedilmiştir. Program vesilesiyle 80 yıl önce katledilen münevverlerimizi bir kez daha saygıyla anıyor, Allah’tan rahmet diliyoruz.” dedi.
Programın açılış konferansını yapan Kırgız Türklerinden oluşan 138 kişinin cesedini katledilmiş şekilde bulduklarını anlatarak sözlerine başlayan Kırgız Milli Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Eski Kırgız Milli Güvenlik Teşkilatı Başkanı Bolotbek Abdurahmanov; "138 kişinin cesedini bir tuğla ocağında bulduk. Cesetler arasında 3 metre derinlikte önemli kişiler ve onlara ait belgeleri vardı. Bunlardan biri yazar Cengiz Aytmatov'un babası Törekul Aytmatov'dur. Yine ayrıca Kırgızistan milli alfabesinin mimarı Kasım Tınıstanov ve Orta Asya'nın yetiştirdiği âlimlerden Bayalı İsakeyev, Abdıkadır Orazbekov, Erinbek Esenamanov bulunmaktaydı. O belgelerde yazdığına göre 1938'de bu insanlar halk düşmanı olarak suçlanıp kurşuna dizilmişti. Belgelerin bulunmasından sonra aynı belgelerin diğer nüshasını KGB arşivlerinde buldum. Bu cesetler Sovyet mezaliminin yaptığı katliama dair ilk bulunan cesetlerdi." dedi.
Kırgızistan'da Stalin döneminde çok sayıda katliam yapıldığını vurgulayan Kırgız Milli Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Eski Kırgız Milli Güvenlik Teşkilatı Başkanı Bolotbek Abdurahmanov; "Stalin döneminde binlerce kişi kurşuna dizilmiştir. Bunlar arasında sadece 138 kişinin cesedi bulundu. Diğerleri hala sır, mezarlarının nerede olduğu belirsiz. Stalin dönemindeki istihbaratın yaptığı bu katliamı 1990'lara gelindiğinde KGB'nin ortaya çıkarması tarihin bir cilvesidir. Kendi milletimize olan vefa borcumuzu yerine getirmek için bu bilgileri ortaya çıkarmak için yıllarca çalıştım. Sovyet döneminde 1938'den 1953 yılına kadar sadece Kırgızistan'da 20 bin Türk katledilmiştir. Böyle bir olayı üzerine basa basa anlatmamım sebebi tarihimize sahip çıkmamız gerektiğini vurgulamak içindir. "dedi.
Program, talebelerimizin sahne gösterilerini sergilenmesi ile devam etti.
